Ngành thép từ lâu đã được xem là “xương sống” của công nghiệp nặng, đóng vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa của Việt Nam. Với đặc thù là vật liệu cơ bản cho sản xuất và xây dựng, sự phát triển của ngành thép không chỉ tạo ra giá trị gia tăng trực tiếp mà còn thúc đẩy sự phát triển lan tỏa đến nhiều lĩnh vực kinh tế khác.
Thép – nền tảng của hạ tầng và xây dựng đô thị
Trong những năm gần đây, tốc độ đô thị hóa nhanh chóng và hàng loạt dự án đầu tư công trọng điểm như cao tốc Bắc – Nam, sân bay Long Thành hay hệ thống cảng biển, khu công nghiệp đã làm nhu cầu thép xây dựng gia tăng mạnh mẽ. Thép trở thành vật liệu cốt lõi trong mọi công trình, từ những tòa nhà cao tầng, khu đô thị hiện đại đến hệ thống hạ tầng giao thông liên vùng. Sự phát triển bền vững của ngành xây dựng và bất động sản phụ thuộc chặt chẽ vào sự ổn định về giá cả và nguồn cung thép.
Động lực cho ngành sản xuất, cơ khí và công nghiệp chế tạo
Ngoài xây dựng, ngành thép còn đóng vai trò then chốt trong sản xuất cơ khí, chế tạo máy, ô tô, xe máy và đóng tàu. Các loại thép chất lượng cao, hợp kim đặc biệt là yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh của những ngành công nghiệp nền tảng này. Khi ngành thép trong nước phát triển ổn định, các doanh nghiệp cơ khí và công nghiệp chế biến chế tạo có thể giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu, từ đó nâng cao giá trị nội địa và sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Thúc đẩy ngành năng lượng và tăng trưởng xanh
Một lĩnh vực khác mà ngành thép có ảnh hưởng mạnh mẽ là năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái tạo. Các dự án điện gió, điện mặt trời, thủy điện đều đòi hỏi một lượng lớn thép cho hạ tầng kỹ thuật. Do đó, sự phát triển của ngành thép không chỉ phục vụ tăng trưởng kinh tế mà còn đồng hành cùng Việt Nam trên con đường chuyển đổi năng lượng, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và giảm phát thải khí nhà kính.
Tổng quan thị trường thép năm 2025: Việt Nam và thế giới
Bức tranh thép toàn cầu năm 2025 mang nhiều gam màu đan xen. Theo OECD, công suất thép toàn cầu tiếp tục dư thừa khi khoảng 165 triệu tấn công suất mới dự kiến đi vào hoạt động trong giai đoạn 2025–2027, chủ yếu tại châu Á. Điều này làm gia tăng áp lực cạnh tranh và tạo rủi ro cung vượt cầu. Trong khi đó, nhu cầu ở các khu vực phát triển như châu Âu được dự báo giảm nhẹ do chi phí năng lượng cao và sản xuất công nghiệp chững lại.
Song song với khó khăn, xu hướng “thép xanh” lại mở ra cơ hội. Các thị trường như EU và Mỹ ngày càng yêu cầu thép có mức phát thải thấp, sản xuất bằng lò hồ quang điện (EAF) và sử dụng nhiều thép tái chế. Đây vừa là thách thức vừa là động lực để ngành thép toàn cầu dịch chuyển công nghệ.
Tại Việt Nam, bức tranh lại có phần tươi sáng hơn. Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong nửa đầu năm 2025, sản lượng thép thành phẩm đạt gần 15,83 triệu tấn, tăng 9,7% so với cùng kỳ 2024; tiêu thụ đạt khoảng 15,73 triệu tấn, tăng 10,2%. Nhu cầu nội địa tăng mạnh nhờ đầu tư công, các dự án hạ tầng trọng điểm và sự phục hồi của ngành xây dựng. Đặc biệt trong quý II/2025, sản lượng thép thành phẩm đạt hơn 8,3 triệu tấn, tăng 13,4% so với cùng kỳ, cho thấy thị trường nội địa là động lực tăng trưởng chính.
Ở phân khúc xuất khẩu, Việt Nam vẫn chịu sức ép từ rào cản thương mại quốc tế như CBAM của EU hay biện pháp phòng vệ từ Mỹ và ASEAN. Tuy vậy, nhu cầu thép nội địa lớn đã giúp các doanh nghiệp duy trì sản xuất ổn định, thậm chí mở rộng công suất trong năm nay.
Kết luận
Có thể thấy, ngành thép vừa là trụ cột trong phát triển công nghiệp và hạ tầng tại Việt Nam, vừa là ngành chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến động kinh tế toàn cầu. Từ xây dựng, bất động sản, cơ khí chế tạo đến năng lượng tái tạo, tất cả đều gắn liền với sự ổn định và tăng trưởng của ngành thép.
Trong bối cảnh 2025, khi thế giới đối mặt với dư cung và áp lực xanh hóa, Việt Nam lại nổi lên như một điểm sáng nhờ nhu cầu nội địa vững chắc. Đây là cơ hội để ngành thép vừa củng cố vai trò trong nước, vừa từng bước thích ứng với tiêu chuẩn quốc tế, hướng đến một tương lai phát triển bền vững và xanh hóa.
Nguồn tham khảo:
Báo cáo World Steel in Figures 2024 — số liệu toàn cầu về sản xuất, thương mại và phát thải ngành thép.
World Steel Association.
Overview of Vietnam iron and steel sector towards a sustainable development — thực trạng và xu hướng phát triển bền vững. Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), WTO Center.
A partial equilibrium approach to Vietnam’s steel sector — phân tích tác động CBAM và định giá carbon.
ScienceDirect, 2024.
The Effects of the Temporary Protection on Firm Performances: Evidence from the Steel Industry in Viet Nam.
ERIA, 2020.
